რობერტ სტურუა

რობერტ რობერტის ძე სტურუა (დ. 31 ივლისი, 1938, თბილისი), ქართველი თეატრისა და კინოს რეჟისორი.

ადრეული ბიოგრაფია

რეჟისორის მამა, რობერტ ივანეს ძე სტურუა ცნობილი მხატვარია, რომლის ნამუშევრები თბილისის ხელოვნების მუზეუმშია გამოფენილი. დედა – ცუცა (მაყვალა) ბოლქვაძე. მეუღლე – დუდანა კვესელავა (1939). შვილები – გიორგი (1968), მიხეილი (1973).

დაამთავრა თბილისის თეატრალური ინსტიტუტის სარეჟისორო ფაკულტეტი. 1962 წლიდან მუშაობს შოთა რუსთაველის სახელობის თეტრში. 1979 წლიდან თეატრის მთავარი რეჟისორია, 1980-2011 წლებში იყო მისი სამხატვრო ხელმძღვანელიც.

შემოქმედება

1965 წელს რუსთაველის თეატრის სცენაზე სტურუამ დადგა ა. მილერის „სეილემის პროცესი“, რამაც რეჟისორს პირველი ნამდვილი წარმატება მოუტანა. თეატრალური ფორმის ოსტატობა გამოჩნდა მის მეორე მნიშვნელოვან ნამუშევარში, დ. კლდიაშვილის „სამანიშვილის დედინაცვალი“, რომელიც თ. ჩხეიძესთან ერთად დადგა. მნიშვნელოვანი წარმატება მოჰყვა სპექტაკლს „ხანუმა“, რომელშიც მხიარული, კომიკური, მაგრამ რეალისტური პერსონაჟები ბუნებრივად ებმებიან პირობით თამაშში.

1970-იან წლებში უკვე გაჩნდა ცნება „რობერტ სტურუას თეატრი“. პ. კაკაბაძის „ყვარყვარეში“ რეჟისორი სვამს სცენას ბ. ბრეხტის პიესიდან „არტურ უის კარიერა“. აქედან იწყება სტურუას შემოქმედებაში ბრეხტის პერიოდი, რაც რეალობის თეატრალურ მოდელირებას გულისხმობს. ამ დროს რეჟისორი მჭიდროდ თანამშრომლობდა რ. ჩხიკვაძესთან, რომელმაც მთავარი როლი შეასრულა სტურუას მსოფლიო მნიშვნელობის სპექტაკლებში: უ. შექსპირის „რიჩარდ III“ (1979) და ბ. ბრეხტის „კავკასიური ცარცის წრე“ (1975).

რობერტ სტურუა

1980-იანი წლები განსაკუთრებით ნაყოფიერი იყო სტურუას შემოქმედებაში. ამ პერიოდში იდგმება: თ. ჭილაძის „როლი დამწყები მსახიობის ქალისთვის“ (1980), მ. შარპოვის „ცისფერი ცხენები წითელ ბალახზე“ (1980), რ. სტურუას, ლ. ფოფხაძისა და ა. ვარსიმაშვილის „ვარიაციები თანამედროვე თემაზე“ (1981), რ. იბრაგიმბეკოვის „დაკრძალვა კალიფორნიაში“ (1983) და ა.შ.

1987 წელს სტურუამ დადგა „მეფე ლირი“. მასში გამოიკვეთა რეჟისორის მიდრეკილება ფილოსოფიური რეჟისურისადმი, რომელშიც სამყაროს თეატრალური ხედვა ტრაგიკულ ფინალს ერწყმის. კალდერონის პიესით, „ცხოვრება სიზმარია“, სტურუას შემოქმედებაში უკვე მეტაფიზიკური რეალობა შემოდის.

1994 წელს სტურუამ ი. გოგებაშვილის დედაენის მიხედვით დადგა სპექტაკლს „იაკობის სახარება“. 1996 წელს იქმნება „ლამარა“, გ. რობაქიძის ლირიკულ-მითოლოგიური დრამის მიხედვით. 1997 წელს ლ. თაბუკაშვილის პიესის მიხედვით დადგმული „მერე რა, რომ სველია სველი იასამანი“ განსაკუთრებით პოპულარული ხდება ახალგაზრდა თაობაში. 1998 წელს რეჟისორ დ. საყვარელიძესთან ერთად სტურუამ დადგა კ. გოცის პიესა „ქალი-გველი“. ამავე წელს მოსკოვში თეატრ „სატირიკონში“ იდგმება სტურუას „ჰამლეტი“, რომელშიც მთავარ როლს ასრულებს კ. რაიკინი. 2000 წელს ისევ მოსკოვში, თეატრში „Et cetera“ იდგმება „შეილოკი“ (უ. შექსპირის „ვენეციელი ვაჭრის“ მიხედვით).

სტურუას ჰყავს ორი მუდმივი თანაავტორი: მხატვარი გიორგი ალექსი-მესხიშვილი და კომპოზიტორი გია ყანჩელი. რეჟისორი ბევრს მუშაობდა საზღვარგარეთ, მსოფლიოს სხვადასხვა თეატრებში დადგმული აქვს შექსპირის, სოფოკლეს, მოლიერის, ჩეხოვის, ბრეხტის პიესები. მიღებული აქვს მრავალი თეატრალური პრემია.

პრემიები

სსრკ სახელმწიფო პრემია (1979)
რუსეთის ფედერაციის სახელწიფო პრემია (2000)
საქართველოს სახელმწიფო პრემია (1996)
კოტე მარჯანიშვილის სახელობის პრემია (1976)
შოთა რუსთაველის სახელობის პრემია (1981)
მიხეილ თუმანიშვილის სახელობის პრემია (1997)
ალ. ყაზბეგის სახელობის პრემია (1999)
ჩაპლინ-კლუბის პრემია (1998)
საქართველოს ღირსების ორდენი (1998)

საერთაშორისო პრემიები

ალბერტ შვეიცერის სახელობის პრემია (1975)
ინგლისური კრიტიკის პრემია (1980)
იტალიური კრიტიკის პრემია (1981)
არგენტინის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პრემია (1988)
რუსთავის საერთაშორისო თეატრალური ფესტივალის პრემია- “პრეზიდენტის ოქროს მედალი” (1998)
“თოლია”, ყველაზე ორიგინალური რეჟისორული ინტერპრეტაციისთვის (მოსკოვი, 1998)
ფესტივალ “ბალტიური სახლის” მთავარი პრემია (1998)

რობერტ უოდლოუ

რობერტ პერშინგ უოდლოუ (ინგლ. Robert Pershing Wadlow; დ. 22 თებერვალი 1918, ოლტონი, ილინოისი — გ. 15 ივლისი 1940, მანისტი, მიჩიგანი) — გინესის მსოფლიო რეკორდების წიგნის მიხედვით მსოფლიო ისტორიაში ყველაზე მაღალი ადამიანი, რომლის შესახებ ცნობები უეჭველია და რომლის სიმაღლე 2.72 სმ-ს უდრიდა.[1][2][3]
ბიოგრაფია
იგი მძიმედ იყო დაავადებული ჰიპოფიზით, რამაც გამოიწვია და დააჩქარა რობერტ უოდლოუს მთელი თავისი სიცოცხლის განმავლობაში სიმაღლეში ზრდა. როდესაც უოდლოუ გარდაიცვალა მისი სიმაღლე 2.72 სმ იყო შეფასებული, ხოლო წონა 199 კგ-ს უდრიდა. ამრიგად უოდლოუ სიმაღლეში 26 სმ ჭარბობს დღესათვის ყველაზე მაღალი ადამიანის სულთან კოსენის (246 სმ) სიმაღლეს.
უოდლოუს მშობლები ნორმალური სიმაღლისა იყვნენ; მაგ.: მამამისი, ჰაროლდ უოდლოუ სიმაღლეში 180 სმ აღწევდა და 77 კგ იწონიდა. 4 წლამდე რობერტი ნორმალური ტემპით იზრდებოდა, თუმცა ამის შემდეგ რადიკალურად შეიცვალა უოდლოუს კონსტრუქცია; იგი არნახული ტემპებით იზრდებოდა სიმაღლეში. ყველასათვის წარმუდგენელი იყო როდესაც ბიჭუნა 8 წლის ასაკში სიმაღლეში 188 სმ აღწევდა. 9 წლისა კი იმდენად განვითარდა, რომ საკუთარ მამას ხელით ატარებდა. 10 წლისას მისი სიმაღლე 198 სმ უდრიდა, ხოლო წონა 100 კგ-ს.
სრულწლოვნების პერიოდში (18 წლის ასაკში) რობერტ უოდლოუმ სიმაღლეში 254 სმ-ს მიაღწია და იწონიდა 177 კგ-ს. ამ პერიოდში უოდლოუ მთელს ამერიკაში გახდა ცნობილი და მას სრულიად უფასოდ უკერავდნენ ფეხსაცმელს (ამ მომენტისათვის მისი ფეხის ზომა 49 განისაზღვრებოდა).
მიუხედავად ყველაფრისა, იგი ჩვეულებრივ ცხოვრებას მისდევდა. სკოლა 18 წლის ასაკში დაამთავრა და უნივერსიტეტში ჩააბარა. იმავე წელს, ცირკთან ერთად მთელი აშშ მოიარა, ხოლო 1938 წლიდან მუდმივად მონაწილეობდა სხვადასხვა წარმოდგენებში, ხშირად პუბლიკაში ჩნდებოდა და ყველგან დიდ ყურადღებას იპყრობდა. ამიერიდან მას „კეთილი გიგანტი“ უწოდეს. როდესაც მას 21 წელი შეუსრულდა მისი სიმაღლე 2.63 სმ-ით განისაზღვრებოდა, ხოლო წონა 223 კგ-ს უდრიდა.

მცირე ასაკში მისი ჯანმრთელობა მძიმედ შეირყა. არნახული ტემპებით სიმაღლეში ზრდამ გამოიწვია ფეხების მგრძნობიარობის დაქვეითება. 1940 წლის 27 ივნისს რობერტ უოდლოუ უკანასკნელად გაზომეს სიმაღლეში და მისმა სიმაღლემ შეადგინა 2.72 სმ. ყველაფერი გაუარესდა მას შემდეგ, რაც უოდლოუს სეფსისი დაეწყო. ექიმები დიდი ძალისხმევით ცდილობდნენ მისი სიცოცხლის გადარჩენას, თუმცა უშედეგოდ. რობერტ უოდლოუ, როგორც მსოფლიოს ყველაზე მაღალი ადამიანი 1940 წლის 15 ივლისს ძილში გარდაიცვალა.
უოდლოუს გასვენებაში 40 ათასი კაცი იმყოფებოდა. მისი სასახლე ნეხევარ ტონას იწონიდა და მას 12 კაცი მიაცილებდა.

რუდოლფ შტაინერი

რუდოლფ შტაინერი (გერმ. Rudolf Steiner; დ. 27 თებერვალი, 1861 — გ. 30 მარტი, 1925) არის ავსტრიელი ფილოსოფოსი, ანთროპოსოფიის ფუძემდებელი.
მას მრავალი ლექცია აქვს წაკითხული და დღეს მისი წიგნები იბეჭდება თითქმის მთელ მსოფლიოში. მისი ლექციები:– კარმის კანონი, ვარდისა და ჯვრის საიდუმლოება, ლოცვის არსი, აკაშა ქრონიკიდან და სხვა უამრავი,–ვფიქრობ დააინტერესებდა ჩვენს მკითხველს.

რა არის ანთროპოსოფია? … ანთროპოსია არის სულიერი მეცნიერება თანამედროვე ევროპაში, მეცნიერება სულის შესახებ,რომელიც გავრცელებულია დასავლეთის ქვეყნებში. ეს მოძრაობა არსებობს საქართველოშიც და ჰყავს მრავალი მიმდევარი. ეს არის ქრისტიანული მოძრაობა, როგორც მოგახსანეთშ ეს არის მიქაელური ქრისტიანობა. მაგრამ, ამავე დროს, უნდა მოგახსენოთ, რომ ზოგს ეშლება, ზოგი ურევს ანთროპოსოფიას რელიგიაში. ანთროპოსოფია არ არის რელიგია. ეს არის შემეცნებითი მიმდინარეობა და არა აღმსარებლობა. ამიტომ შეცდომით ამბობენ, ან მართლმადიდებელი იყავი, ან ანთროპოსოფიო. ასე არ დგას საკითხი. ეს იგივეა, რომ თქვა: ან მართლმადიდებელი იყავი, ან ჰეგელიანელი. აქ საქმე იმაში გახლავთ, რომ ანთროპოსოფიას რელიგიური აღმსარებლური პრეტენზიები არა აქვს. ეს არის შემეცნებითი გზა. მართალია, რელიგიური თემიც არსებობს დასავლეთში, რომელიც მასზე არის აღმოცენებული, მაგრამ თავისთავად ანთროპოსოფიის ფუძემდებელი – რუდოლფ შტაინერი არ იყო ახალი რელიგიის ან კონფესიის ფუძემდებელი. ის არის ქრისტეს, ქრისტიანობის მიმდევარი და ქრისტიანობის ახალი შენეცნებითი ფორმის შემქმნელი. ასე რომ, აქ არ უნდა მოხდეს ცნებათა აღრევა და არ უნდა შეგვეშალოს. როგორც მოგახსენეთ, არსებობს აგრეთვე მრავალი დარგი ანთროპოსოფიული მეცნიერებისა: ანთროპოსოფიური მედიცინა, ბიოლოგია, პედაგოგოკა. კერძოდ ანთროპოსოფიურმა დიცინამ უდიდესი როლი შეასრულა ჩვენში 9 აპრილს მოწამლულთა მკურნალობაში. როდესაც ვერც ერთი ექიმი ვერ კურნავდა მათ, ვერც ერთი სახეობის წამალი… მათ ისეთი მედიკამენტები ჩამოიტანეს, თავიანთი სკოლის მიერ შექმნილი, რომლებმაც უშველა ამ მოწამლულებს, გადაარჩინა უამრავი ადამიანი. უნდა მოგახსენოთ ისიც, რომ მართლმადიდებლურ კულტზე არსებობს ლექცია რუდოლფ შტაინერისა, რომელიც ძალზე მაღალ დონეზე აყენებს მართლმადიდებლურ კულტს კათოლიკურთან შედარებით. სართოდ რუდოლფ შტაინერი მართლმადიდებლურ ფილოსოფიათან ძალიან ღრმად იყო დაკავშირებჯლი, კერძოდ, ვლადიმერ სოლოვიოვის ფილოსოფიასთან და თავის ერთ-ერთ წინამორბედად თვლიდა მას, მართლმადიდებელ ფილოსოფოსს.

არის ციკლი ლექციებისა 1922 წელს წაკითხული – „ზეცნობადი გავლენები კაცობრიობის ისტორიაში“, სადაც რუდოლფ შტაინერი ამბობს: „კათოლიკურ ეკლესიაში კულტი და რიტუალი უფრო თვალითსახილველი სიმბოლოების ხასიათს ატარებს, აღმოსავლურ მართლმადიდებლურ ეკლესიაში კი იგი ისეთი რამ არის, რასაც სული სწვდება უღრმესი მოწიწებით“. ე. ი. რადიკალურად ასხვავებს ამ ორ კულტს ერთმანეთისაგან და მისთვის უფრო მახლობელი არის მართლმადიდებლური კულტი, და ეს ჩანს აგრეთვე ოქსფორდში წაკითხული ლექციებიდან, სადაც ის ამბობს, რომ მართლმადიდებლურ აღმოსავლურ ეკლესიაში იყო ძალიან ღრმა ეზოტერიზმი, ანუ საიდუმლო მოძღვრება, რომელიც თავად ეკლესიას გააჩნდა. აღმოსავლეთში, როგორც მე წეღან მოგახსენეთ, ეზოტკრიზმი არ იყო გამოყოფილი ეგზოტერიზმისაგან, ხოლო დასავლეთში გამოყოფილი იყო და იყო კონფლიქტიც და დევნაც ეზოტერიზმისა. აღმოსავლურ მართლმადიდებლურ სამყაროში ამას ადგილი არ ჰქონია არასოდეს.

ის ფუძემდებელია არქიტექტურული დარგისა ორგანული არქიტექტურა. არქიტექტურა შერწყმული ბუნებასთან. შენობა მთლიანად ბეტონისაა, უბრალოდ დაუჯერებელია ბეტონი ასე მოაქციო შენს ხელში და ასე დინამიური და დამყოლი აღმოჩნდეს. თან თითქოს სუნთქავს.

შტაინერი თავად ფილოსოფოსია და დიდი მოაზროვნე. დიდი მიღწევები აქვს ევრითმიაში და ცამოაყალიბა ანთროსოფოსობია როგორც ცალკე დარგი, რასაც ამჟამად ამ გოეთეანუმში ასწავლიან. ესაა მაღალ მატერიებზე მოაზროვნე ადამიანი, ჩაუყარა საფუძველი აზროვნებას ადამიანის სულის გარემოს შესახებ.

პაოლო კოელიო

ცოტა ხნის წინ სკოლაში ინტელექტუალური ტური ჩატარდა, სადაც როგორც ყოველთვის მონაწილეობას ვიღებდი…პირველი კითხვა კი იყო შემდეგი: ,,პაოლო კოელიო მას მსოფლიოს ბიბლიოთეკას უწოდებს, რაზეა საუბარი?” პასუხი რა თქმა უნდა ინტერნეტი იყო…როგორც კ დავბრუნდი სახლში, ,,დავგუგლე” პაოლო კოელიო და მის ბიოგრაფიას გავეცანი, ძალიან მომეწონა და ახლა მისი შემოქმედების გაცნობას ვაპირებ…მგონია თქვენთვისაც საინტერესო იქნება:) მაშ ასე:
პაულო კოელიო (Paulo Coelho; დ. 24 აგვისტო, 1947) ბრაზილიელი მწერალი, ლირიკოსი.
დაიბადა რიო-დე-ჟანეიროში ინჟინერ პედროსა და ლიჟია კოელიოების შეძლებულ ოჯახში. შვიდი წლისა წმინდა ეგნატე ლოიოლას იეზუიტთა სკოლაში გაგზავნეს, სადაც წიგნების წერის სიყვარული პირველად გამოავლინა. მწერლად გახდომის სურვილს ოჯახმა მხარი არ აუბა და ახალგაზრდა პაულოს იურიდიულ ფაკულტეტზე ჩააბარებინა რიო-დე-ჟანიეროს უნივერსიტეტში, თუმცაღა, პაოლომ სწავლა მალევე მიატოვა და ჟურნალისტიკას მიჰყო ხელი. საბოლოო ჯამში 17 წლის პაოლოს ოჯახთან ურთიერთობა იმდენად დაეძაბა, რომ ის კერძო ფსიქიატრიულ კლინიკაში მოათავსეს სამკურნალო კურსის გასავლელად.ვერც ელექტროშოკით მკურნალობამ, ვერც განმეორებითმა კურსმა პაოლოს საკუთარი თავისადმი რწმენა ვერ შეურყია – ამიტომაც, კლინიკადან გაიქცა, ცოტა ხანს იხეტიალა და შინ დაბრუნდა. ერთ წელიწადში სამოყვარულო თეატრალურ მოძრაობაში ჩაება, 60-იან წლებში აგრე რიგად პოპულარული რომ იყო ბრაზილიაში და არამხოლოდ ხელოვნების თვალსაზრისით, არამედ პროტესტის გამოხატვის კუთხითაც. თეატრალურ-საპროტესტო აქტივობა კოელიოს კვლავ ფსიქიატრიული კლინიკით დაუგვირგვინდა, საიდანაც ისევ გაიქცა, მაგრამ უფულობამ მაინც შინ დააბრუნა. საბოლოოდ, მესამე ფსიქიატრიული მკურნალობის შემდეგ მისი ოჯახი შეეგუა, რომ პაოლო “ნორმალურ” სამუშაოს არასოდეს მოჰკიდებდა ხელს. პაოლო კოელიო ისევ და ისევ თეატრალურ და ჟურნალისტურ მოღვაწეობას განაგრძობდა.
1970 წელს მომავალმა მწერალმა მექსიკაში, პერუში, ბოლივიაში, ჩილეში, ჩრდილოეთ აფრიკასა და ევროპაში დაიწყო მოგზაურობა. ორიოდე წლის თავზე პაოლო სამშობლოში დაბრუნდა და სიმღერებისთვის ლექსების წერას შეუდგა იმხანად უკვე პოპულარული ბრაზილიელი მომღერლების კონცერტებისთვის; მან არაერთი სასიმღერო ტექსტი დაუწერა მომღერალ რაულ სეიშასს.

შემოქმედება

პაულო კოელიოს ეკუთვნის ისეთი ცნობილი რომანები, როგორებიცაა:
პილიგრიმობა ანუ მოგვის დღიური 1987. (თარგმნილი ქართულ ენაზე)
ალქიმიკოსი 1988. (თარგმნილია ქართულ ენაზე)
ბრიდა 1990.
ვალკირები 1992.
მაქთუბი 1994.
რიო პიედრას ნაპირზე ჩამოვჯექი და ავტირდი 1994. (თარგმნილია ქართულ ენაზე)
მეხუთე მთა 1996. (თარგმნილია ქართულ ენაზე)
სინათლის მეომრის სახელმძღვანელო 1997.
ვერონიკამ სიკვდილი გადაწყვიტა 1998. (თარგმნილია ქართულ ენაზე)
ეშმაკი და ქალბატონი პრიმი 2000. (თარგმნილია ქართულ ენაზე)
თერთმეტი წუთი 2003. (თარგმნილია ქართულ ენაზე)
ზაჰირი 2005. (თარგმნილია ქართულ ენაზე)
როგორც ნარნარი მდინარე 2006.
პორტობელოელი ჯადოქარი 2006. (თარგმნილია ქართულ ენაზე)

ვფიქრობ მისი გამონათქვამების გაცნობა, უფრო მეტად გაგიჩენთ მისი შემოქმედების გაცნობის სურვილს:)

1. “როდესაც მთელი გულით გსურს რამე, მთელი სამყარო ხელს გიწყობს მის მიღწევაში”
– კოელიო, ალქიმიკოსი

2. “ოცნების ახდენის შესაძლებლობის გამოა ცხოვრება საინტერესო”
– კოელიო, ალქიმიკოსი

3. “უყვართ იმიტომ,რომ უყვართ სიყვარულს მიზეზი არ სჭირდება”
– კოელიო, ალქიმიკოსი

4. “მიყვარხარ იმიტომ,რომ მთელი სამყარო ხელს მიწყობდა შენ რომ მეპოვნე”
– კოელიო, ალქიმიკოსი

5. “დამარცხების შიში ერთადერთი რამეა,რაც ოცნებების ასრულებას უშლის ხელს”
– კოელიო , ალქიმიკოსი

6. ცდა მტკივნეულია… დავიწყებაც… მაგრამ ცოდნა იმისა, თუ რომელი გადაწყვეტილება მიიღო ტანჯვას ნამდვილად სჯობს”
– კოელიო

7. “დაეცე შვიდჯერ და ფეხზე წამოდგე რვაჯერ. აი, რა არის ცხოვრების საიდუმლო”
– კოელიო

8. “როდესაც გვიყვარს, ვცდილობთ უკეთესები გავხდეთ. და როდესაც ვცდილობთ იმაზე უკეთესები გავხდეთ ვიდრე ვართ, სამყაროც უკეთესობისაკენ იცვლება”
– კოელიო, ალქიმიკოსი

9. “ყველაფერი მეუბნება,რომ შესაძლოა შეცდომა დავუშვა, მაგრამ შეცდომების დაშვება ჩემი ცხოვრების ნაწილია. რა სურს სამყაროს ჩემგან? სურს,რომ არ გავრისკო? დავბრუნდე იქ საიდანაც მოვედი,რადგან არ მეყო ძალა ცხოვრებისათვის “დიახ” მეთქვა?”
– კოელიო, 11 წუთი

10. “როდესაც ვინმე მიდის, ეს იმიტომ,რომ სხვა მოვიდეს”
– კოელიო,ზაჰირი

11. “სიყვარული დაუმორჩილებელი ძალაა. როდესაც მის კონტროლს ვცდილობთ, გვანადგურებს. როდესაც ვცდილობთ დავატყვევოთ, გვიმონებს.როდესაც ვცდილობთ გავიაზროთ, გვტოვებს გზააბნეულს და იმედგაცრუებულს”
– კოელიო

12. “ჩვენ არ შეგვიძლია განვსაჯოთ სხვისი ცხოვრება, რადგან თითოეულ ჩვენთაგანს მხოლოდ საკუთარი ტკივილისა და ტრაგედიის გვესმის.ერთია გრძნობდე,რომ სწორ გზაზე დგახარ, მაგრამ სულ სხვაა,როდესაც ფიქრობ,რომ სხვა ალტერნატივა არ გაქვს”
– კოელიო

13. “ბავშვებს შეუძლიათ 3 მნიშვნელოვანი რამ გვასწავლონ: ვიყოთ ბედნიერები მიზეზის გარეშე, ვიყოთ ყოველთვის დაკავებული და ვიცოდეთ როგორ მოვითხოვოთ და მივიღოთ ყველაფერი,რაც გვსურს”
– კოელიო

14. “ეს გაიძულებს,რომ შურისმაძიებელი გახდე და ადამიანებს იმაზე მეტი ტკივილი მიაყენო,ვიდრე შენ იწვნიე.თუმცა, მხოლოდ დროს დაკარგავ.
– ეს ადამიანური საქციელია.
– რეალურად კი.თუმცა ასეთი საქციელი არც ისე ჭკვიანურია და არც მიზანშეწონილი. დააფასე შენი დრო ამ პატარა დედამიწაზე.გაიხსენე, ღმერთი ხომ ყოველთვის გპატიობდა ხოლმე, ჰოდა, შენც აპატიე.”
– კოელიო,ზაჰირი

15. “თუ ნამდვილად შენი ოცნების ნაწილი ვარ, ერთ დღესაც უკან დაბრუნდები”
– კოელიო,ზაჰირი

16. “ჩვენ ვერასოდეს ვხდებით თუ რა განძი გვიჭირავს ხელში, იმიტომ,რომ ადამიანებს საერთოდ არ სჯერათ სასწაულის”
– კოელიო,ალქიმიკოსი

17. “როდესაც თქვენს გზას იპოვნით, ნუ შეგეშინდებათ.უნდა გაგაჩნდეთ საკმარისი ძალა და მხნეობა,რომ შეცდომების დაშვების არ გეშინოდეთ.იმედგაცრუება, დამარცხება და სასოწარკვეთილება საშუალებებია,რომლითაც ღმერთი სწორ გზას გვიჩვენებს”
– კოელიო, ბრიდა

18. “იმ წამიდან,როდესაც სიყვარულის ძებნას ვიწყებთ, სიყვარულიც იწყებს ჩვენს ძიებას”
– კოელიო, რიო პედრას ნაპირზე ჩამოვჯექი და ავტირდი.

19.”სწორედ ამიტომ არის მნიშვნელოვანი,რომ გარკვეული ეპიზოდები განდევნო, გაუშვა,გათავისუფლდე! ხალხმა უნდა შეიგნოს,რომ გახსნილი კარტებით არასოდეს თამაშობენ. ცხოვრება ასეთია: ან იგებ, ან აგებ. წაგებულს კი უკან აღარ აბრუნებენ; შენ ძალას აღარ აღიარებენ, შენს თვისებებს არავინ აღმოაჩენს და არც სიყვარულს დაგიფასებენ არასოდეს – სიამაყის,უუნარობისა და ამპარტავნების გამო კი არა, მარტივი მიზეზისდა გამო: ცხოვრებაში მათი ადგილი არ არის, თუ თავად არ მოძებნე… დრო კი გადის… და სანამ კიდევ შეგიძლია მიხურე კარი… ან შეეგუე იმას,ვინც ხარ. ან გადაიქეცი იმად, ვინც გინდა იყო…”
– კოელიო,ზაჰირი

20. “სამყაროში არაფერია აბსოლიტურად მცდარი. გაჩერებული საათიც კი, შემდეგი დღის იმავე წამს,რომელზედაც გაჩერდა სწორ დროს აჩვენებს”
– კოელიო, ბრიდა.

21. “და ახლა,როცა აღარაფერი ჰქონდა დასაკარგი, ის თავისუფალი იყო”
– კოელიო, 11 წუთი

22. “არის წამები,როდესაც პრობლემები იჭრება ჩვენს ცხოვრებაში და არ შეგვიძლია თავიდან ავიცილოთ ისინი. თუმცა მათაც გარკვეული დანიშნულება და მისია აკისრიათ ჩვენს ცხოვრებაში.და მხოლოდ მაშინ,როდესაც გადავლახავთ მათ, ვხდებით,თუ რატომ მოვიდნენ ისინი”
– კოელიო, მეხუთე მთა

23. “ყველას გვეშინია მიუღწეველი ოცნებისკენ სწრაფვის, რადგან გვგონია, რომ მისი ღირსნი არ ვართ, ანდა ვერ შევძლებთ მის განხორციელებას. თავზარს გვცემს იმის წარმოდგენა, რომ შეიძლებოდა, ბედნიერები ვყოფილიყავით, მაგრამ ვერ მოვახერხეთ და იმ განძის გახსენება გვტანჯავს, ჩვენ რომ შეიძლებოდა, გვეპოვნა, მაგრამ სამუდამოდ ქვიშაში დარჩა, რადგან გვეშინოდა ტანჯვის…”
– კოელიო,ზაჰირი

ერნესტო რაფაელ გევარა

ერნესტო რაფაელ გევარა დე ლა სერნა (დ. 14 ივნისი, 1928 — გ. 9 ოქტომბერი, 1967) — საყოველთაოდ ცნობილი, როგორც „ჩე გევარა“, ან „ელ ჩე“ იყო არგენტინელი ექიმი, მარქსისტი რევოლუციონერი, პოლიტიკოსი, კუბის პარტიზანული ლიდერი. მისი სტილიზებული სახე გახდა წინააღმდეგობის საყოველთაოდ გავრცელებული კონტრკულტურული სიმბოლო და სახალხო კულტურის გლობალური ნიშანი.

როგორც სამედიცინო ფაკულტეტის ახალგაზრდა სტუდენტი, გევარა მთელს ლათინურ ამერიკაში მოგზაურობდა და იგი სწრაფად გარდაქმნა იმ სიღარიბემ და გაუცხოვებამ, რასაც ის ამ მოგზაურობისას აწყდებოდა. მოგზაურობებისას მიღებულმა გამოცდილებამ და დაკვირვებებმა მას გამოატანინა დასკვნა, რომ რეგიონში ფესვგადგმული ეკონომიკური უთანასწორობა კაპიტალიზმის, მონოპოლიზმის, ნეოკოლონიალიზმისა და იმპერიალიზმის ნიშანდლობლივი შედეგი იყო, რისი ერთადერთი წამალიც მსოფლიო რევოლუცია იყო. მისმა ღრმა რწმენამ ბიძგი მისცა მის ჩართულობას გვატემალის რეფორმებში პრეზიდენტ ხაკობო არბენსის მეთაურობით, რომლის დამხობის შემდეგაც, რაც სავარაუდოდ აშშ-ის ცენტრალურ სადაზვერვო სააგენტოს მიეწერება, ჩე გევარას პოლიტიკური იდეოლოგია უფრო გამტკიცდა. მოგვიანებით, როდესაც მეხიკოში ცხოვრობდა, ის რაულ და ფიდელ კასტროებს შეხვდა, შეუერთდა 26 ივლისის მოძრაობას და მათთან ერთად კუბისაკენ გასცურა იახტა გრანმათი. მათი მიზანი დიქტატორ ფულხენსიო ბატისტას რეჟიმის დამხობა იყო, რომელსაც ზურგს აშშ უმაგრებდა. გევარა სულ მალე დაწინაურდა ამბოხებულებს შორის, იგი მეორე იყო სარდლობაში და გადამწყვეტი როლი ითამაშა ორწლიან პარტიზანულ ომში, რომელმაც საბოლოოდ ბატისტას რეჟიმი დაამხო.

სახელი დაბადებისას——–ერნესტო გევარა

მოღვაწეობა—————ექიმი, მარქსისტი რევოლუციონერი,
პოლიტიკოსი

ბიოგრაფიული ცნობები:

დაბადების თარიღი ——-1928 წლის 14 ივლისი

დაბადების ადგილი——–როსარიო, სანტა-ფე, არგენტინა

გარდაცვალების თარიღი—- 1967 წლის 9 ოქტომბერი (39 წლის)

გარდაცვალების ადგილი—- ლა-იგერა, ვალიეგრანდე, ბოლივია

დაკრძალვის ადგილი—— ჩე გევარას მავზოლეუმი, სანტა-კლარა, კუბა

განათლება————— მედიცინის დოქტორი

მოქალაქეობა————- რგენტინა, კუბა

ეროვნება ————– არგენტინელი

მამა——————– ერნესტო გევარა ლინჩი

დედა——————სელია დე ლა სერნა ი ლიოსა

შვილები ————– ილდა (1956–1995), ალეიდა (დ. 1960)
კამილო (დ. 1962), სელია (დ. 1963)
ესნესტო (დ. 1965

ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტი

ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტი (გერმ. Wolfgang Amadeus Mozart; სრული სახელი Joannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart) (დ. 27 იანვარი, 1756, ზალცბურგი — გ. 5 დეკემბერი, 1791 ვენა), ავსტრიელი კომპოზიტორი, ინსტრუმეტალისტი, დირიჟორი, ვენის კლასიკური სკოლის წარმომადგენელი. მოცარტის ნაწარმოებები უმნიშვნელოვანესია მუსიკალური სამყაროსთვის და შედის ყოველი მუსიკოს-შემსრულებლის რეპერტუარში.

ბავშვობა

მოცარტის სახლი ზალცბურგში

მოცარტი დაიბადა ზალცბურგის კარის კაპელმაისტერის და კომპოზიტორის, ლეოპოლდ მოცარტისა და ანა მარია პერტლის ოჯახში. მან პირველი გაკვეთილები ვიოლინოს, ფორტეპიანოს და კომპოზიციაში მამასთან მიიღო. იგი გამოირჩეოდა განსაკუთრებული მუსიკალური ნიჭით, ხუთი წლის ასაკში მან უკვე რამდენიმე პატარა მუსიკალური ნაწარმოები შეთხზა. ოთხი წლის მოცარტი უკვე უკრავდა ფორტეპიანოზე, ექვსისა კი სერიოზულ ნაწარმოებებს ასრულებდა. ექვსი წლის ასაკში იგი შესანიშნავად უკრავდა ვიოლინოზე და ფორტეპიანოზე. მოცარტის და ნანერლი და თვით მოცარტი 1762 წლიდან უკვე მართავდნენ კონცერტებს ვიოლინოსა და ფორტეპიანოსათვის. ბავშვების დიდმა წარმატებამ მიუნხენის კარზე მტკიცედ გადააწყვეტინა ლეოპოლდ მოცარტს, რომ საჭირო იყო მოცარტის უფრო დიდ ასპარეზზე გაყვანა. მან 1763 წელს მთელი ოჯახით, დიდი მოგზაურობა დაიწყო, რომელიც სამ წელზე მეტს გრძელდებოდა. ისინი გაემგზავრნენ დასავლეთ ევროპაში ძირითადად კი იტალიაში, იქ მოცარტი გახდა საქვეყნოდ ცნობილი გენიოსი.

ეს იყო მათი პირველი მოგზაურობა ევროპაში. ამ ტურნეში შედიოდა ევროპის მრავალი დიდი ქალაქი: მიუნხენი, აუგსბურგი, ლუდვიგსბურგი, ჰაიდელბერგი, მაინცი, ფრანკფურტი, კობლენცი, კიოლნი, ბრიუსელი, პარიზი, ვერსალი, ლონდონი, ამსტერდამი, ლიონი, ჟენევა, ბერნი, ციურიხი, ულმი და ისევ მიუნხენი, სადაც ბავშვები საგრაფო კარებზე და მუსიკალურ აკადემიებში მუზიცირებდნენ.

ამ მოგზაურობის დროს შეიქმნა პირველი სონატები ვიოლინოსა და ფორტეპიანოსათვის და ასევე პირველი სიმფონია Es-Dur(KV 16).იგი ლონდონში ეცნობა იტალიურ ოპერას და სიმფონიას.

ზალცბურგში დაბრუნების შემდეგ, სხვა კარის მუსიკოსებთან ერთად ქმნის პირველ ოპერას.
პირველი მოგზაურობა ვენაში და იტალიაში 1766-1771 [რედაქტირება]

1766 წელს ოჯახი მიემგზავრება ვენაში, მაგრამ ეპიდემიის გამო უწევთ ვენის დატოვება და თავს ოლომოუცში აფარებენ. 1768 წელს ბრუნდება მოცარტი ვენაში და ქმნის ზინგშპილი „ბასტიენ და ბასტიენა“ (KV 50) და ოპერა-ბუფა „La finta semplice“ (KV 51), რისი პრემიერაც მიუხედავად კაიზერ ფრანც I-ის შეკვეთისა არ შედგა, „იტალიური პარტიის“ ინტრიგების გამო.

1769 წლის დეკემბერში მოცარტი მამასთან ერთად იწყებს შემდეგ ტურნეს იტალიაში, რომელსაც თავბრუსდამხვევი წარმატება ხვდება.

მილანში მან ერთი მოსმენით გრეგორიო ალეგრის ცხრა ხმიანი მიზერერეს პარტიტურა უშეცდომოდ ჩაწერა ნოტებში, როდესაც ამ პარტიტურის გავრცელება ვატიკანისგან სასტიკად იკრძალებოდა.

პადრე ჯოვანი ბატისტა მარტინისთან ეუფლებოდა მოცარტი კონტრაპუნქტს. ერთერთი გამოცდის წარმატებულად ჩაბარების შემდეგ მას ბოლონიის ფილარმონიული აკადემია იღებს, სადაც იგი ცნობილ იტალიელ მუსიკოსებს: ჯოვანი ბატისტა სამარტინის, ნიკოლო პიჩინის, პიეტრო ნარდინის და ჯოვანი პაისიელოს ხვდება.

1770 წლის 26 დეკემბერს მილანში შედგა მისი ოპერა-სერიის „Mitridate, Rè di Ponto“ (KV 87) პრემიერა, რასაც თავისი დიდი წარმატების გამო მალევე მოყვა „Serenata teatrale Ascanio in Alba“ (KV 111, პრემიერა შედგა მილანში 17 ოქტომბრის 1771 წელს) და “Dramma per musica Lucio Silla” (KV 135, პრემიერა შედგა მილანში 1772/1773 წლების სეზონზე
ზალცბურგი-მანჰაიმი-პარიზი-ზალცბურგი 1772-1781

მოცარტის ძეგლი ზალცბურგში

ზალცბურგში 1772 წელს არქიეპისკოპოსად დაინიშნა ჰიერონიმუს კოლორედო-მანსფელდი, რომელმაც მოცარტი ზალცბურგის კარის კაპელის კონცერტმაისტერად დანიშნა. მიუხედავად ზალცბურგის სამსახურის მკაცრი რეგლამენტისა, მოცარტი არ წყვეტს თავის მოგზაურობას მამასთან ერთად. 1772/1773 წლებში მათი იტალიაში მოგზაურობის დროს შედგა „ლუციო სილას“ (Lucio Silla) პრემიერა. 1773 წლის ბოლოს კი მოცარტი ქმნის პირველ საფორტეპიანო კონცერტს. ხანგძლივი პაუზის შემდეგ, 1777 წელს არქიეპისკოპოსთან არასასურველი ურთიერთობის გამო, ინთავისუფლებს თავს მოცარტი ზალცბურგის კარის კაპელისგან.

ზალცბურგიდან განთავისუფლების შემდეგ, მოცარტი მიმეზავრება დედასთან ერთად სხვადასხვა ქალაქებში უკეთესი სამუშაოს საძებნელად. მანჰაიმში იგი ეცნობა იმპერატორ კარლ თეოდორს და მის ორკესტრს, რომლის კაპელმაისტერი, ცნობილი კომპოზიტორი ქრისტიან კანაბიჩი მისი ერთგული მეგობარი ხდება(იხ. აგრეთვე მანჰაიმის სკოლა).

1778 წელს მამის ინიციატივით მოცარტი პარიზს მიემგზავრება. პარიზში დაიდგა მისი ბალეტი „Les petits riens“, რასაც დიდი გამოხმაურება არ მოჰყოლია. ამავე წლის ივლისში გარდაეცვალა დედა.

1779 წელს მოცარტი ბრუნდება ზალცბურგში. იგი ინიშნება კარის ორგანისტად. მიუხედავად იმპერატორთან კვლავ დაძაბული ურთიერთობისა ამჯერად თითქმის ორი წელი გაატარა მან ზალცბურგში. აქ მან შექმნა „Krönungsmesse“ (KV 317) და ოპერა „იდომენევსი — კრეტის მეფე“ (KV 366).

ვენა 1781-1791

„ფიგაროს ქორწინების“ ლიბრეტო, პრაღა, 1786 წელი.

1781 წელს მისმა კონფლიქტმა არქიეპისკოპოსთან პიკს მიაღწია. შეუძლებელი გახდა მისი ზალცბურგში გაჩერება და იგი გადადის ვენაში.

ზალცბურგის „კლანჭებიდან“ განთავისუფლებული მოცარტი ვენაში განაგრძობს ცხოვრება, სადაც იქმნება მისი უმნიშვნელოვანესი ოპერები: 1782 წელს შედგა ვენაში პრემიერა “მოტაცება სერალიდან” (Die Entführung aus dem Serail) (KV 384), რასაც მოჰყვა 1786 წლის 1 მაისს ოპერა ბუფას, „ფიგაროს ქორწინების“ (Le nozze di Figaro) (KV 492) პრემიერა.

1787 წლის 29 ოქტომბერს პრაღაში შედგა „დასჯილი გარყვნილი ანუ დონ ჟუანის“ (Don Giovanni) (KV 527) პრემიერა.

1790 წლის 26 იანვარს ოპერა ბუფას „ასე იქცევა ყველა ქალი“ (Cosi fan tutte) (KV 588) იდგმება ვენაში. ბოლო სამი ოპერის ლიბრეტოს ავტორია ლორენცო და პონტე.

1791 წლის 6 სექტემბერს შედგა ოპერა სერიას „La clemenza di Tito“ (KV 621) პრემიერა პრაღაში და ამავე წლის 30 სექტემბერს უმნიშვნელოვანესი ოპერა „ჯადოსნური ფლეიტა“ (Die Zauberflöte) (KV 620) დაიდგა ემანუილ შიკანედერის თეატრში auf der Wieden.

ვენის შემოქმედებაში შედის აგრეთვე მესა c-Moll(KV 427)(1783), ი. ჰაიდნზე მიძღვნილი 6 კვარტეტი (KV 387, 421, 428, 458, 464, 465)(1785), „ლინცის სიმფონია“ (Linzer Sinfonie)(KV 425), „პრაღის სიმფონია“ (Prager Sinfonie) (KV 504) (1786) და „მცირე ღამის მუსიკა“ (Eine kleine Nachtmusik) (KV 525) (1787), აგრეთვე ბოლო 3 სიმფონია: Es-Dur(KV 543), g-Moll(KV 550) da C-Dur „იუპიტერის სიმფონია“ (Jupiter-Sinfonie) (KV 551) (1788).

ვენაში 1782/1783 წლებში მოცარტი იცნობს გოტფრიდ ვან სვიტენს, იმპერატორულ ბიბლიოთეკის(დღევანდელ ავსტრიის სახელმწიფო ბიბლიოთეკის) პრეფეკტს, რომელიც მას აცნობს ი. ს. ბახისა და გ. ფ. ჰენდელის ნაწარმოებებს, მანუფაკტურებს. ბაროკოს დროის ნაწარმოებები დიდ გავლენას ახდენს მოცარტის შემოქმედებაზე.

1782 წლის 4 აგვისტოს მოცარტი ქორწინდება კონსტანცა ვებერზე, რომელიც მან მანჰაიმში ყოფნის დროს გაიცნო. ექვსი შვილისგან, რომლიც მათ გაუჩნდათ გადარჩა მხოლოდ ორი, კარლ ტომასი და ფრანც ქსავერ ვოლფგანგი. მოცარტის მამა ლეოპოლდ მოცარტი ორჯერ აკითხავს მას ვენაში, 1783 და 1785 წლებში. იგი 1787 წელს გარდაიცვალა.

ოპერა „ფიგაროს ქორწინებას“ და მის მაშინდელ ოპერებს, რომლებიც ვენაში დაიდგა, წარმატება არ მოჰყოლია. წარმატება მის ოპერებს პრაღაში მოჰყვა. მაგრამ ეს მის მატერიალურ მდგომარეობას ვერ შველიდა. მოგვიანებით „ჯადოსნურმა ფლეიტამ“ ასე თუ ისე მოიპოვა წარმატება, რამაც მოცარტს მატერიალური მდგომარეობაც საგრძნობლად გაუუმჯობესა. მაგრამ ბოლოს დაიღალა ვენის არისტოკრატია მოზარტიტ, მოზარტმა დაკარგა ყველაფერი, აღარ ყავდა მოსწავლეები და იდზულებული გახდა მიეტოვებინა კომფორტული სახლი ცენტრში და გადასულიყო ქალაქის გარეუბანში.

გარდაცვალება და გარდაცვალების ვერსიები

„ჯადოსანური ფლეიტის“ პრემიერიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ, 20 ნოემბერს იგი ლოგინად ჩავარდა და 5 დეკემბერს გარდაიცვალა. იგი ამ დროს 35 წლის იყო.

მისი სიკვდილის კონკრეტული მიზეზი არ არსებობს. ციებცხელება იყო პირველი დიაგნოზი, რომელიც მიცვალებულის პირველი შემოწმების შემდეგ დადგინდა. ასევე სხვა ვერსიებიც, სიფილისი, რევმატიზმი და ინფარქტი არ გამოირიცხებიან. ლეგენდის დონეზეა აგრეთვე ვერსია, რომ იგი მისმა თანამედროვე კოლეგამ, კომპოზიტორმა ანტონიო სალიერიმ მოკლა (მოწამლა).

თანამედროვე სამედიცინო კვლევის მიხედვით მოცარტის სიკვდილის მიზეზი, მის ბავშვობაში ექიმების, ავადმყოფობის წინააღმდეგ არასწორი მოქმედებაა დადგენილი, რამაც მოგვიანებით გულისა და სხვა ორგანოების ფუნქციის მოშლა გამოიწვია.

ცნობილია აგრეთვე ვერსიაც, რომ იგი მოწამლეს. ამას თვით მოცარტის ბოლო შეხვედრის დროს, თავის მეუღლეს, კონსტანცას ეუბნება, რომ იგი დარწმუნებულია იმაში, რომ მოწამლეს.

მოცარტი დასაფლავებულ იქნა ვენაში, წმ. მარქსერის სასაფლაოზე.

საქართველოში მოცარტის ნაწარმოებების შესრულებას საკმაოდ ხანგრძლივი ტრადიცია აქვს. თბილისის საოპერო თეატრის სცენაზე არაერთგზის დაიდგა „დონ ჟუანი“ (პირველად 1867) და „ფიგაროს ქორწინება“ (პირველად 1888). დაიდგა აგრეთვე „ბასტიენ და ბასტიენა“ (1912), „ჯადოსნური ფლეიტა“ (1974, ქართულ ენაზე). მოცარტის ნაწარმოებების ქართველი შემსრულებლები არიანი პიანისტები: ე. ვირსალაძე, მ. ჩხეიძე (ზალცბურგის საერთაშორისო კონკურსის ლაურეატი, 1956), მევიოლინეები: მ. იაშვილი და ლ. ისაკაძე.